De socialisten hebben een wetsvoorstel ingediend waarin ze pleiten voor een totaalverbod op reclame voor online gokken. Daarmee gaat de SP.A. nog een stap verder dan de strenge Kansspelwet die begin 2019 in gaat. Hier wordt namelijk enkel online reclame verboden voor online gokken.
De SP.A. wil nu dat gokbedrijven ook geen reclame meer mogen maken via televisie of radio. Het voorstel is ingediend door SP.A-kamerleden Peter Vanvelthoven, Annick Lambrecht, Meryame Kitir en Karin Temmerman.
Het wetsvoorstel beschrijft niet hoe men wil voorkomen dat spelers, als reclame voor legale operatoren verboden is, verkassen naar illegale goksites waar men geen bescherming geniet. In de kruistocht tegen online gokken, blijken de socialisten uitermate creatief te zijn met cijfers.
Het lijkt zo meer op een poging legale online operatoren te frustreren in plaats van werkelijk wat te doen tegen ongevraagde gokreclame en gokken door minderjarigen. .
Groei online kansspelmarkt in Europa
De SP.A. doet dit voorstel, omdat de online kansspelmarkt fors is gegroeid. Hierin zien de socialisten een trend binnen de gehele Europese Unie. In 2003 werd er voor 51,5 miljard euro omgezet door gokbedrijven. Hiervan werd amper 1 procent, een half miljard, online omgezet. Vijf jaar later bedroeg de totale omzet 92,9 miljard euro, waarvan 6,5 miljard (7%) online. Op basis van een voorspelling uit 2008 stellen de socialisten dat de kansspelmarkt nu 91,7 miljard omzet, waarvan 11 miljard online. De socialisten stellen:
Deze stijging is hallucinant te noemen, zeker wanneer moet worden vastgesteld dat ook de GGR (omzet) voor offlinekansspelen blijft toenemen.
Klopt dat? Als we kijken naar de cijfers die de socialisten zelf leveren, niet. Als we 2008 vergelijken met de voorspelling, zien we dat de online kansspelmarkt weliswaar fors toeneemt, van 6,5 miljard euro naar 11 miljard euro, maar dat de offline kansspelmarkt afneemt van 86,4 miljard euro naar 80,7 miljard euro.
Volgens cijfers van de Europese Commissie is de gokmarkt nu goed voor 84,9 miljard euro en werd in 2015 13 miljard euro verwacht als cijfer voor online gokken.
Het beeld “Online gokken gaat niet ten koste van offline gokken, maar beide parameters nemen toe” wat de SP.A probeert te schetsen klopt dus niet.
En hoe zit het in België?
De socialisten wijzen er in het wetsvoorstel op dat er in België een ‘ongeziene wildgroei’ van de online kansspelsector gaande is. Ze wijzen er op dat enkel offline casinospellen de omzet zien dalen, maar dat dit niet geldt voor speelautomatenhallen en bookmakers.
Uit de jaarverslagen van de Kansspelcommissie blijkt dat de omzet van online gokbedrijven tussen 2008 en 2015 is gestegen van 46 miljoen euro naar 211,3 miljoen euro.
De socialisten stellen dat op casinospelen na, dit niet ten koste gaat van de offline sector. Als we het laatste jaarverslag van de Kansspelcommissie erbij pakken zien we dat tussen 2011 en 2015 de omzet van de negen casino’s in België is gedaald van 127,2 miljoen euro naar 102,3 miljoen euro. Een daling dan 19,6 procent! Online werd er 78,6 miljoen euro omzet in 2015. De omzet van online casino’s stijgt harder dan dat de omzet van offline casino’s daalt.
Speelhallen
Speelautomatenhallen zien hun offline omzet dalen. In 2011 werd er 167 miljoen euro omgezet en in 2015 was dit nog 157,4 euro. Dat is een daling van 5,7 procent. In 2015 steeg de omzet met 3,4 procent ten opzichte van 2014. De oorzaak hiervan moet gezocht worden in de trend dat kleinere speelhallen worden overgenomen door de grotere ketens. Ook worden speelhallen op niet-rendabele locaties verplaatst naar andere locaties. Als we offline en online bij elkaar optellen zien we een stijging van 11,6 procent.
Online werd er 71,7 miljoen euro omgezet door speelautomatenhallen.Een-derde daarvan kwam voor rekening van Golden Palace, destijds nog een online speelhal i.p.v. online casino.
De Kansspelcommissie pleit ervoor om het aantal speelhallen terug te brengen van 180 naar 150. Dit om de levensvatbaarheid van speelhallen beter te kunnen garanderen.
Het beeld dat de socialisten proberen te schetsen, klopt dus niet. Online speelhallen zien omzetten stijgen, offline speelhallen dalen. Overigens dalen de cijfers online ook als we Golden Palace (ondertussen gepromoveerd van speelhal naar casino) niet mee zouden tellen.
Bookmakers en wedkantoren
Als er iets is wat explosief toeneemt, zijn het wel de omzetten van bookmakers en wedkantoren. In 2015 zetten zij 60,9 miljoen online om en 145,5 miljoen offline. De Kansspelcommissie heeft per 2014 de meetmethode aangepast. In vergelijking met 2014 zien we een stijging van 22,4 procent. Op één jaar tijd. Als we zouden vergelijken met 2011 komen we op een stijging van 276,47 procent.
De omzet uit weddenschappen stijgt fors. Zowel online als offline. En dan zitten de cijfers van de Nationale Loterij hier nog niet eens bij inbegrepen. Het beeld dat de socialisten schetsen, klopt op dit punt dus wel.
Steeds meer jongeren gokken
De socialisten wijzen op een studie van UC Leuven Limburg uit maart 2017. Uit deze studie blijkt dat 5 procent van de Vlaamse jongeren en 18,8 procent van de Waalse jongeren op hun twaalfde of eerder al begon met gokken.
Wat de SP.A achterwege laat is dat het aantal jongeren dat voor deze leeftijd begint met klassieke kansspelen (waaronder de kansspelproducten van de Nationale Loterij) een stuk hoger ligt, namelijk 14,9 procent in Vlaanderen en 20,1 procent in Wallonië.
Wat Van Velthoven en consorten ook achterwege laten is het type kansspel dat zorgt dat jongeren voor hun twaalfde aan het gokken slaan. Volgens de onderzoeker zijn dit vooral krasloten, sportweddenschappen en zelf georganiseerde weddenschappen. Dat de Nationale Loterij hier voor een groot deel tussen zit, laat de SP.A. weg uit het wetsvoorstel.
Jeugdige probleemgokkers
Het aantal jeugdige probleemgokkers zou groot zijn, namelijk 25,4 procent probleemgokkers en 11,7 procent risicogokkers. UC Leuven komt tot andere cijfers. In Vlaanderen is 3,1 procent van de jongeren een probleemgokker en 4,5 procent een risicogokker. In Wallonië liggen de cijfers hoger, namelijk 6,1 procent probleemgokker en 7,5 procent risicogokker.
Het onderzoek wat de SP.A aanhaalt blijkt uitgevoerd te zijn op 2.000 Franstalige jongeren. Geen representatieve steekproef, want Walen gokken meer dan Vlamingen. Ook onder jongeren en relatief meer Walen zijn probleem- en dan wel risicogokker. Zoals blijkt uit onder meer de cijfers van UC Leuven.
Explosieve stijging meerderjarige gokkers
Ook hier wordt een beeld geschetst van explosieve deelname aan online kansspelen. De SP.A haalt aan dat in 2011 3,6 procent van de Belgische bevolking deelneemt aan online kansspelen en dat dit in 2017 al 35% zou zijn. Opvallend is dat het laatste onderzoek met naam en toenaam wordt genoemd, terwijl in het eerste geval wordt gesproken over “een onderzoek in opdracht van de Europese Commissie”.
De 35 procent (in het onderzoek: 34%) is het aantal Belgen dat bij het onderzoek in 2017 aan heeft gegeven minimaal één keer deelgenomen te hebben aan online kansspelen gedurende de afgelopen 12 maanden. Wat de 3,6 procent van de Europese Commissie precies behelst, is onduidelijk. Uit de teksten van de Europese Commissie lijkt het erop dat men doelt op ‘actieve spelers’.
De socialisten laten ’n aantal belangrijke constateringen uit het aangehaalde onderzoek weg:
- 24 procent van de gokkers doet dit illegaal. Nu al. Je hoeft geen raketgeleerde te zijn om te bedenken dat dit percentage stijgt als legale operatoren geen reclame meer mogen maken en illegale operatoren dit toch blijven doen.
- Loterijen (55,7 procent) en krasloten (45,5 procent) zijn de populairste kansspelen. Deze kansspelen zijn exclusief voorbehouden aan de Nationale Loterij. Sterk in opkomst zijn de kansspelletjes die onderdeel zijn van computerspelletjes.
EPIS-lijst
De SP.A wijst ook op een sterke stijging van het aantal personen op de EPIS-lijst. Op deze lijst staan mensen die niet deel mogen nemen aan kansspelen.
Het aantal mensen op deze lijst is in drie jaar tijd toegenomen van 235.321 naar 328.822. Dat is een stijging van 39,7 procent.
Deze stijging komt grotendeelsvoor rekening van mensen die uitgesloten worden naar aanleiding van een collectieve schuldenregeling of een gerechtelijke beslissing.
Dat heeft ermee te maken dat door de Kansspelcommissie is geregeld dat mensen die onder bewind staan of op wie een collectieve schuldenregeling automatisch worden uitgesloten van kansspelen. Ongeacht of ze daadwerkelijk deelnemen aan kansspelen of niet.
De SP.A laat deze belangrijke nuancering achterwege in het wetsvoorstel.
Reclame voor online kansspelen
De ‘wildgroei’ van de online kansspelsector is volgens de SP.A vooral te danken een de vele reclame voor gokken. Massale reclame leidt ertoe dat gokken wordt gezien als ’n acceptabele, onschuldige betrouwbare vorm van vermaak. Dit blijkt uit onderzoek van Moore & Ohtsuka en Griffits & Wood. Frieda Matthys, voorzitster van de Hoge Gezondheidsraad, pleitte al eerder voor een verbod op reclame.
Volgens de SP.A is het vooral de online goksector die – in tegenstelling tot de klassieke sector – risicovol blijkt. Een gedurfde stelling, omdat de door de SP.A. aangehaalde onderzoeken met een ander beeld komen. Dat komt volgens de SP.A onder meer door:
- Omgevingsfactoren zoals de grote beschikbaarheid en vele reclame, ontbreken van sociale controle. De SP.A rept met geen woord over de vele kansspelreclame in dagbladhandelaren, waar volop minderjarigen komen. Een deel van deze zaken haalt tegenwoordig de omzet grotendeels uit kansspelen in plaats van uit de verkoop van kranten en tijdschriften.
- Spelgebonden factoren, zoals de mogelijkheid om verschillende spellen tegelijk te spelen. In de krantenwinkel zijn met krasloten, loterijen en sportweddenschappen ook diverse kansspelen binnen handbereik.
- Link tussen gokken en andere verslavingen, zoals roken, alcohol- en cannabisgebruik. Deze link is, maar het is niet zo dat gokken andere verslavingen aanstuurt. Mensen die intrinsiek vatbaar zijn voor verslavingsgedrag, zijn vaak verslaafd aan meerdere dingen. Overigens is de SP.A de partij waarbinnen stemmen opgaan voor de legalisering van cannabis.
Verder haalt de SP.A een onderzoek aan van de gezinsbond. Uit dit onderzoek blijkt dat 74 procent van de ondervraagden denkt dat reclame aanzet tot gokken. 38 procent van de ondervraagde gokkers zou hebben gespeeld vanwege een aangeboden bonus (en 62 procent dus niet). Onder intensieve spelers zou dit 56 procent zijn (en 44 procent dus niet). Elf procent van de mensen die het financieel moeilijk hebben zouden weleens willen gokken (en 89 procent dus niet).
Belgen willen totaalverbod gokreclame
Volgens de SP.A zou 60 procent van de Belgen een verbod willen op reclame voor online gokken. Het blijkt echter dat deze 59 procent het percentage Belgen is dat een verbod wil op reclame voor alle kansspelproducten, dus ook offline en ook die van de Nationale Loterij.
Dat percentage stijgt flink als de maatregelen iets genuanceerder worden:
- 86 procent is voorstander van duidelijke boodschappen als spelers hun inzetten verhogen of intensiveren.
- 84 procent is voorstander van een bovengrens van het maximaal te verliezen bedrag.
- 86 procent is voorstander van het in kunnen stellen van een uitgavenlimiet. Toevoeging: dit kan bij de meeste casino’s al.
- 87 procent is voorstander van een winst- en verlies overzicht in het account. Toevoeging: dit kan bij de meeste casino’s al.